Ảnh AI phong cách Studio Ghibli gây sốt trên mạng như thế nào?
Từ tháng 03/2025, trên các nền tảng mạng xã hội ngập tràn những hình ảnh AI mang phong cách hoạt hình đặc trưng của Studio Ghibli - Hãng phim hoạt hình Nhật Bản. Chỉ một giờ sau khi ChatGPT tích hợp tính năng tạo ảnh, nền tảng này đã ghi nhận hơn 1 triệu người dùng mới trong khi trước đó phải mất tới 5 ngày mới đạt được con số này. Lượt tải ứng dụng tăng 11%, người dùng hoạt động hằng tuần tăng 5% và tổng số người dùng vượt mốc 150 triệu.
Dù bắt mắt, ảnh AI tạo ra dựa trên tác phẩm có sẵn đặt ra nhiều lo ngại về quyền tác giả và dữ liệu cá nhân, khi người dùng chia sẻ ảnh riêng tư mà không biết rằng chúng có thể bị lưu trữ hoặc tái sử dụng bởi hệ thống AI (nguồn: Pexels).
Tại Ấn Độ, thị trường phát triển nhanh nhất của ChatGPT, hơn 130 triệu người dùng đã tạo ra hơn 700 triệu hình ảnh. Tại Hàn Quốc, số người dùng hoạt động hằng ngày đạt kỷ lục 1,25 triệu vào đầu tháng 04/2025, một phần được cho là nhờ sự phổ biến của các gợi ý tạo ảnh theo phong cách Nhật Bản này. Tại Việt Nam, ảnh phong cách Studio Ghibli cũng đã xuất hiện. Giới trẻ, đặc biệt là Gen Z, cũng hào hứng thử nghiệm việc “tái hiện” những địa điểm quen thuộc nhưng xu hướng này không bùng nổ như ở các nước khác.
TS Soumik Parida - Trường Đại học RMIT Việt Nam cho rằng, đây có thể là điểm mạnh để các doanh nghiệp phát huy tính sáng tạo của bản thân. Thay vì chạy theo phong trào, thương hiệu Việt có thể tiếp tục khám phá và đầu tư vào cách kể chuyện bằng hình ảnh riêng. Vấn đề không nằm ở chuyện theo kịp công nghệ, mà là trung thành với ý tưởng sáng tạo.
Đồng tình với ý kiến trên, TS Adhvaidha Kalidasan - Trường Đại học RMIT Việt Nam cho biết, thương hiệu trong nước có thể chọn đi theo một hướng khác, đề cao tính chân thực và chiều sâu. Những lúc như thế này nhắc nhở chúng ta rằng không phải lúc nào cũng cần chạy theo xu hướng. Đôi khi những câu chuyện có tác động mạnh mẽ nhất lại đến từ việc trân trọng tính độc đáo của riêng chúng ta.
Khi nghệ thuật từ AI đặt ra câu hỏi về sở hữu trí tuệ
Ẩn sau những hình ảnh được tạo ra bằng AI là các vấn đề về sở hữu trí tuệ phức tạp, bao gồm quyền tác giả hình ảnh, quyền riêng tư dữ liệu và tác động rộng lớn hơn của AI sáng tạo, khi tính thẩm mỹ bị thương mại hóa bởi các thương hiệu toàn cầu.
TS Soumik Parida nhận định, những hình ảnh theo phong cách Studio Ghibli không chỉ được tạo ra với mục đích giải trí. Một số thương hiệu đang dùng phong cách này để bán sản phẩm mà không cân nhắc đến bối cảnh văn hóa hay nguồn gốc nghệ thuật của hình ảnh. Xu hướng này thu hút người dùng vì nó cho phép họ tái hiện cuộc sống thường nhật theo một cách lãng mạn và dễ chịu. Những khiếm khuyết của thực tại được thay thế bằng hình ảnh mơ mộng, trau chuốt. Tuy nhiên, sự “thẩm mỹ hóa” này cũng đi kèm với rủi ro khi người dùng chia sẻ hình ảnh cá nhân với các nền tảng AI mà không hề suy nghĩ kỹ. Ít ai nhận ra rằng, những hình ảnh đó có thể bị lưu trữ, tái sử dụng hoặc thậm chí dùng để huấn luyện các hệ thống AI trong tương lai. Cả hai chuyên gia đều cho rằng, vấn đề không nằm ở việc dùng AI là đúng hay sai, mà là liệu chúng ta có sử dụng nó với nhận thức và trách nhiệm không.
TS Soumik Parida chia sẻ, một số thương hiệu quốc tế đã ứng dụng xu hướng này vào các chiến dịch của họ. Dù vài trường hợp có thể triển khai đúng tinh thần của Studio Ghibli, nhưng phần lớn chỉ dùng hình ảnh một cách hời hợt. Nhiều chiến dịch chỉ dừng ở lớp vỏ thẩm mỹ của hình ảnh, mà không kết nối được với triết lý hay nét văn hóa đặc trưng đằng sau. Theo TS Soumik Parida, bản thân việc chọn không chạy theo trào lưu cũng là một hình thức sáng tạo có trách nhiệm. Đó là lựa chọn của những người làm sáng tạo hiểu rõ bản sắc của mình và không để bị cuốn vào guồng quay thẩm mỹ toàn cầu chỉ vì đó là xu hướng.
Người làm sáng tạo và giáo dục có thể làm gì?
TS Soumik Parida nhấn mạnh, tầm quan trọng của việc đặt ra các câu hỏi đạo đức trước khi vay mượn phong cách hình ảnh của người khác. Hãy tự hỏi: Ai là người tạo ra phong cách này? Vì sao nó đẹp? Tôi có quyền sử dụng nó không? Tôi có tôn trọng nguồn gốc của nó không hay chỉ tận dụng sự quen thuộc của nó?. Ông kêu gọi, những người làm sáng tạo cần cưỡng lại sự tiện lợi khi sử dụng công cụ AI. Sáng tạo không phải là đi nhanh, mà là suy nghĩ thấu đáo.
Các chuyên gia nhấn mạnh đến việc cần phải tư duy phản biện trong việc sáng tạo trong thời đại AI (nguồn: Pexels).
TS Adhvaidha Kalidasan nhấn mạnh, vai trò của giáo dục, đặc biệt là các chương trình truyền thông và thiết kế, không nên chỉ dạy kỹ năng chuyên môn mà còn cần tập trung xây dựng nhận thức đạo đức. Sinh viên phải học cách đặt câu hỏi trước khi sáng tạo: Hình ảnh này đến từ đâu? Nó đại diện cho nền văn hóa nào? Việc sử dụng nó có thể gây tổn thương hoặc xuyên tạc điều gì không? Sáng tạo không nên bị giới hạn nhưng nên bắt đầu từ sự thấu cảm. Đồng thời, cảnh báo về rủi ro khi người dùng chia sẻ dữ liệu khi chưa nắm rõ toàn bộ thông tin trong thời đại AI tạo sinh.
Cả hai chuyên gia đồng tình, nếu các nền tảng AI không thể tự điều chỉnh một cách minh bạch, thì các nhà sáng tạo, người làm công tác giáo dục, sinh viên và thương hiệu cần đặt ra những giới hạn đạo đức đầu tiên và định hình la bàn đạo đức cho sáng tạo số.
Xuân Bình (theo Trường Đại học RMIT)